Materiały do zaliczenia przed Bierzmowaniem klasa 7

Część II

1. Liturgia

Słowem Liturgia określa się, wszelki kult poprzez który człowieka, oddaje cześć i uwielbienie Bogu.

Cel liturgii jest podwójny: oddanie czci i uwielbienia Bogu oraz uświęcenie człowieka.

Właściwe uczestnictwo w liturgii przyczynia się ma do naszego uświęcenia.

Aby to było możliwe uczestnictwo w świętej liturgii powinno być:

– Świadome – winno objawiać się znajomością symboliki i znaczenia obrzędów, w których bierze się udział. Świadome uczestnictwo nie jest możliwe bez skupienia.

– Czynne – ma przejawiać się w naszych postawach i gestach. Nie mogą być one ospałe, ani tym bardziej okazujące naszą niechęć czy znudzenie. Wymaga dawania jasnych i wyraźnych odpowiedzi na wezwania kapłana, wypowiadania modlitw oraz śpiewu.

– Owocne – Potrzeba nam do tego łaski Bożej, na której przyjęcie będziemy gotowi wtedy, gdy otworzymy swe serca na jej działanie.

2. Rok liturgiczny

To wspomnienie zbawczego misterium Chrystusa w ciągu jednego roku, rozpoczyna się w pierwszą niedzielę Adwentu. W trakcie jednego roku przekazywana jest cała historia zbawienia, opisana na kartach Biblii. Kolejno odsłaniane jest całe życie Chrystusa: oczekiwanie, zwiastowanie, nadejście, działalność, śmierć, zmartwychwstanie.

3. Sakramenty

Sakrament jest to widzialny znak niewidzialnej łaski Bożej. To najbliższe spotkanie człowieka z Bogiem, który zbawia człowieka.

4. Sakramenty Chrystusa i Kościoła

Sakramenty Chrystusa – wszystkie sakramenty zostały ustanowione przez Chrystusa.

Sakramenty Kościoła – są sprawowane „przez Kościół” i są przeznaczone „dla Kościoła”.

5. Podział sakramentów

Podział według Katechizmu Kościoła Katolickiego:

1. Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego: chrzest, bierzmowanie, Eucharystia.
2. Sakramenty uzdrowienia: pokuta, namaszczenie chorych
3. Sakramenty w służbie komunii: kapłaństwo, małżeństwo

Inny podział:

1. Sakramenty niepowtarzalne (przyjmowane raz w życiu, ponieważ wyciskają na

duszy niezatarty znak sakramentalny): chrzest, bierzmowanie, kapłaństwo.

2. Sakramenty powtarzalne: Eucharystia, pokuta, namaszczenie chorych, małżeństwo       (po śmierci współmałżonka).
4. Elementy koniczne do zaistnienia sakramentu

Osoba przyjmująca – ktoś kto jest odpowiednio przygotowany i kierowany wiarą chce przyjąć sakrament.

Materia – rzecz potrzebna do udzielenia danego sakramentu (np. woda, chleb i wino, oleje święte).

Forma – jest to inaczej formuła sakramentalna czyli najważniejsze słowa, które są istotą sakramentu.

Szafarz – osoba, która wg przepisów prawa Kościelnego może ważnie udzielić sakramentu.

7. Chrzest

Sakrament Chrztu ustanowił Pan Jezus po Zmartwych­wstaniu, mówiąc do Apostołów: ,,Idźcie i nau­czajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”. Chrzest jest pierwszym i najważniejszym Sakramentem, ponieważ bez niego nie można się zbawić, ani przyjąć innych Sakramentów.

Skutki chrztu świętego:

– daje po raz pierwszy łaskę uświęcającą,

– wprowadza do wspólnoty Kościoła Katolickiego,

– wyciska na duszy niezatarty znak dziecka Bożego,

– gładzi grzech pierworodny, a jeśli przyjmuje go człowiek dorosły, gładzi także wszystkie grzechy popełnione przed chrztem.

Chrztu świętego może udzielić biskup, kapłan i diakon. W ra­zie nagłej potrzeby może ochrzcić każdy człowiek. Sakramentu Chrztu udziela się w następujący sposób: Polewa się wodą głowę i równocześnie wymawia się słowa: ,,Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”.

8. Bierzmowanie

Jest to sakrament w którym Duch Święty umacnia chrześcijanina, aby wiarę swoją mężnie wyznawał, bronił jej i według niej żył.

Inne nazwy tego sakramentu: „sakrament dojrzałości chrześcijańskiej”, „sakrament Ducha Świętego”.

Słowo Bierzmowanie pochodzi od staropolskiego słowa „bierzmo”. Była to główna belka umacniająca strop budynku. Celem bierzmowania jest bowiem umocnienie w wierze.

Skutki sakramentu bierzmowania:

– pomnaża łaskę uświecającą,

– wyciska na duszy niezatarty znak wyznawcy Chrystusa,

– daje 7 darów Ducha Świętego (mądrości, rozumu, rady, męstwa, umiejętności, pobożności, bojaźni Bożej),

– daje łaskę uczynkową, abyśmy wiarę mężnie wyznawali, bronili jej i według niej żyli.

Najważniejszym momentem tego sakramentu jest włożenie ręki biskupa na głowę, namaszczenie czoła olejem krzyżma świętego wypowiadając równocześnie słowa: „Przyjmij znamię daru Ducha Świętego”.

Krzyżmo jest to mieszanina oliwy i balsamu. Jest to olej poświęcany przez biskupa w wielki czwartek w katedrze i rozsyłany do wszystkich parafii diecezji. Używa się go do chrztu, bierzmowania, święceń kapłańskich i biskupich, oraz do konsekracji (poświęcenia) nowego kościoła i ołtarza. Namaszczenie osób i rzeczy tym świętym olejem oznacza szczególnie wylanie Ducha świętego.

9. Eucharystia

Eucharystia (Msza święta) jest sercem i szczytem życia całego Kościoła. To najcenniejszy dar jaki Chrystus zostawił Kościołowi, gdyż zawiera rzeczywistą i realną obecność Chrystusa ukrytą pod postaciami chleba i wina. Jest to ta sama Ofiara, którą Chrystus złożył na krzyżu. Różnica polega na tym, że na krzyżu Chrystus ofiarował się za nas w sposób krwawy, a we Mszy św., czyni to w sposób bezkrwawy.

Ustanowiony został przez Chrystusa w wielki czwartek podczas Ostatniej Wieczerzy.

Główne części Mszy świętej: obrzędy wstępne, liturgia słowa, liturgia eucharystyczna, obrzędy zakończenia.

Człowiek owocnie i w pełni uczestniczy w Eucharystii gdy w łasce uświęcającej przyjmuje Komunię świętą.

Obowiązek uczestnictwa we Mszy świętej w niedzielę i święta nakazane wypływa z III przykazania Dekalogu oraz I przykazania Kościelnego. Niedopełnienie tego obowiązku jest grzechem śmiertelnym. Nie dotyczy to tylko tych, którzy nie uczestniczą we  Mszy św. z powodu choroby, lub innej ważnej przyczyny która nie jest od nich zależna. Jednak zaleca się by ci uczestniczyli w niej poprzez transmisję radiową lub telewizyjną, a jeśli tego nie można uczynić w jakiś inny sposób łączyć się z Chrystusem w tym świętym dniu np. poprzez modlitwę osobistą lub ofiarowanie Chrystusowi swojego cierpienia.

10. Pokuta

Sakrament ten został ustanowiony przez Chrystusa po Jego zmartwychwstaniu, gdy powiedział do uczniów: „Weźmijcie Ducha Świętego, którym grzechy odpuścicie są im odpuszczone, a którym zatrzymacie są im zatrzymane”. Jest to więc sakrament w którym kapłan w zastępstwie Chrystusa odpuszcza człowiekowi grzechy popełnione po chrzcie.

Ponieważ nie spowiadamy się kapłanowi tylko samemu Bogu każdy kapłan słuchając spowiedzi jest objęty „świętą tajemnicą spowiedzi”. Oznacza to, że kapłan nie może w żadnym wypadku zdradzić tajemnicy spowiedzi, lub w jakikolwiek sposób wykorzystać to co usłyszał przy spowiedzi.

Osoba, która przystępuje do spowiedzi to: PENITENT.

Przykazanie Kościelne nakazuje przynajmniej raz w roku przystąpić do sakramentu pokuty. Jest to obowiązkowe minimum, ale Kościół zaleca częstą (systematyczną) spowiedź. Głównym celem tego sakramentu jest przywrócenie łaski uświęcającej, którą człowiek traci w chwili popełnienia grzechu śmiertelnego. Zbawienną zasadą jest aby w przypadku popełnienia grzechu śmiertelnego możliwie jak najszybciej skorzystać z sakramentu pokuty.

Przystępując do tego sakramentu jest obowiązek wyznać wszystkie grzechy śmiertelne (podając ich przybliżoną liczbę, lub częstotliwość, okoliczności). Zaleca się wyznawać także grzechy powszednie, aby w ten sposób wypowiedzieć im walkę, gdyż takie grzechy mogą z czasem pociągać człowieka do coraz większych. Najlepszą praktyka dla ludzi, którzy chcą prowadzić życie prawdziwie chrześcijańskie i pragną walczyć ze swoimi słabościami jest comiesięczna spowiedź.

Skutki sakramentu pokuty:

– pojednanie z Bogiem

– pojednanie z Kościołem

– odzyskanie łaski uświęcającej (jeśli wcześniej przez grzech śmiertelny utraciliśmy ją, a jeśli przystępujemy w stanie łaski uświęcającej tylko z grzechami powszednimi to ta łaska jest w nas pomnażana)

– darowanie kary wiecznej spowodowanej grzechem śmiertelnym

– darowanie przynajmniej częściowe kar doczesnych za grzechy

– pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa

– wzrost sił duchowych do walki z grzechem i złem.

Aby sakrament pokuty był ważny dla penitenta, trzeba by przystępował on do niego z intencją nawrócenia i z żalem za popełnione grzechy.

Aby nasza spowiedź była ważna i owocna trzeba spełnić 5 warunków dobrej spowiedzi:

– rachunek sumienia (przypomnienie grzechów od ostatniej dobrej spowiedzi),

–  żal za grzechy (najważniejszy warunek bez którego nie ma odpuszczenia grzechów, to jakby smutek duszy z powody zła i krzywdy wyrządzonej Bogu oraz człowiekowi).

Rozróżniamy żal z miłości do Boga (doskonały), oraz żal z bojaźni przed wiecznym potępieniem (mniej doskonały). Do ważności sakramentu pokuty wystarczy żal mniej doskonały. W niebezpieczeństwie śmierci, gdy nie można się wyspowiadać powinno wzbudzić się żal doskonały, który w takim przypadku gładzi wszystkie grzechy.

– mocne postanowienie poprawy – (skoro prawdziwie żałujemy, to postanawiamy uczynić wszystko, by tego grzechu już więcej nie popełniać)

– szczera spowiedź (wyznanie wszystkich grzechów, w celu otrzymania rozgrzeszenia)

– zadośćuczynienie Panu Bogu i bliźniemu (Jest to wyraz prawdziwego nawrócenia, które domaga się naprawienia wyrządzonej krzywdy. Jedną z form zadośćuczynienia Panu Bogu jest odprawienie pokuty. Należy także pamiętać o naprawieniu krzywd wyrządzonych bliźnim).

11. Namaszczenie chorych

Sakrament ten  ma na celu udzielić specjalnej łaski dla chrześcijanina, którego życie z powodu choroby lub podeszłego wieku jest zagrożone. Sakramentu tego udziela się przez namaszczenie czoła i dłoni olejem chorych, czemu towarzyszy specjalna modlitwa o łaski dla chorego. Przyjmuje się ten sakrament w stanie łaski uświęcającej, jednak gdy chory z powodu ciężkiego stanu nie może się wyspowiadać, to sakrament ten gładzi także wszystkie grzechy.

Namaszczenia chorych można udzielić osobom które:

– są zagrożone poważną chorobą lub w podeszłym wieku,

– są przed operacją, jeśli jej przyczyna jest niebezpieczna choroba,

– są nieprzytomne lub utraciły używanie rozumu, a można przypuszczać, że poprosiłyby o jego udzielenie.

Skutki sakramentu:

– jednoczy chorego z męką Chrystusa,

– daje pokój i odwagę by po chrześcijańsku przyjmować cierpienie i starość,

– umacnia przeciw pokusom szatana,

– gładzi grzechy jeśli chory nie mógł przystąpić do sakramentu pokuty,

– przynosi ulgę w cierpieniu, a nawet może przywrócić zdrowie,

– pomnaża łaskę uświęcającą i gładzi cześć kar doczesnych,

– przygotowuje na ostateczne spotkanie z Bogiem w życiu wiecznym.

Wiatyk – (od via – droga)  pokarm na drogę. Komunia święta, którą przyjmuje człowiek w obliczu śmierci.

12. Kapłaństwo

Cały Kościół jest ludem kapłańskim. Rozróżniamy:

Kapłaństwo hierarchiczne zwane służebnym, do którego należą ci którzy przyjęli sakrament święceń. Otrzymują oni władzę i moc pełnienia posługi przez nauczanie i sprawowanie sakramentów. To kapłaństwo hierarchiczne realizuje się w trzech stopniach: biskup, kapłan, diakon. Sakrament święceń wyciska na duszy niezatarty znak sakramentalny, który czyni człowieka kapłanem do końca życia.

Kapłaństwo wiernych zwane powszechnym, stanowią wszyscy ludzi ochrzczeni. Jako uczestnicy tego kapłaństwa: wspólnie pod przewodnictwem kapłana składają Bogu ofiarę, troszczą się o swoją osobistą świętość, często i godnie korzystają z sakramentów, wynagradzają za grzechy, modlą się prywatnie i wspólnotowo, głoszą naukę Chrystusa i wspomagają swoich duszpasterzy.

13. Małżeństwo

Małżeństwo zostało ustanowione przez Boga. Małżonkowie mają służyć sobie wzajemną miłością, pomocą oraz z postanowienia Bożego uczestniczą w przekazywaniu życia.

Istotne przymioty małżeństwa:

– jedno (jeden mężczyzna i jedna kobieta)

– nierozerwalne (do końca życia jednego z małżonków)

Małżeństwo zobowiązuje do: miłości, wierności i uczciwości aż do śmierci.

Do sakramentu małżeństwa przystępują: mężczyzna i kobieta, którzy:

– są stanu wolnego,

– są ochrzczeni,

– dobrowolnie godzą się zawrzeć małżeństwo, przyjmując wynikające z niego zadania,

– nie mają przeszkód ze strony prawa naturalnego, ani kościelnego

– są odpowiednio przygotowani.

Małżeństwo jako sakrament to związek na całe życie

W Kościele katolickim nie ma rozwodów. Małżeństwo ważnie zawarte nie może zostać rozwiązane. Zdarza się nieraz, że Kościół orzeka nieważność małżeństwa, jednak nie jest to rozwiązanie ale stwierdzenie, że z powodu jakiejś przeszkody (która wcześniej nie była wyjawiona), małżeństwo to od początku nie było ważnie zawarte.

14. Sakramentalia

Są to święte znaki ustanowione przez Kościół, których celem jest przygotowanie ludzi do owocnego przyjmowania sakramentów oraz uświęcania różnych okoliczności życiowych.

Do grupy sakramentaliów należą m. in.: poświęcenia, błogosławieństwa, procesje, egzorcyzmy, pogrzeb.

Pytania sprawdzające

1. Co to jest liturgia?
2. Wymień cele liturgii
3. Jakie przymioty powinno posiadać nasze uczestnictwo w liturgii by było owocne?
4. Co to jest rok liturgiczny?
5. Co to jest sakrament?
6. Co znaczy, sakramenty są Chrystusa i Kościoła?
7. Dwa podziały sakramentów
8. Elementy konieczne do zaistnienia sakramentu – wymień i wyjaśnij
9. Co znaczy że chrzest jest pierwszym sakramentem?
10. Skutki sakramentu chrztu
11. Kto może udzielić chrztu?
12. Co trzeba zrobić aby w nagłym wypadku człowiek dzielił chrztu?
13. Co to jest bierzmowanie?
14. Inne nazwy sakramentu bierzmowania
15. Od czego pochodzi nazwa bierzmowanie i dlaczego?
16. Skutki sakramentu bierzmowania
17. Najważniejszy moment sakramentu bierzmowania
18. Co to jest Krzyżmo?
19. Wymień 7 darów Ducha Świętego
20. Co to jest Eucharystia?
21. Główne części Mszy świętej
22. Co powiesz na temat obowiązku uczestnictwa w Eucharystii?
23. Czym jest i kiedy został ustanowiony sakrament pokuty?
24. Co oznacza „święta tajemnica spowiedzi”
25. Kiedy jest nakazana, a kiedy zalecana spowiedź święta?
26. Skutki sakramentu pokuty
27. Jaki jest najistotniejszy warunek sakramentu pokuty?
28. Wymień 5 warunków sakramentu pokuty i krótko omów je
29. Czym się różni żal doskonały od żalu mniej doskonałego?
30. Namaszczenie chorych: co to jest i jak się go udziela?
31. Komu można udzielić sakramentu chorych?
32. Skutki sakramentu namaszczenia chorych
33. Co to jest wiatyk?
34. Czym różni się kapłaństwo hierarchiczne od kapłaństwa powszechnego wiernych?
35. Wymień 3 stopnie kapłaństwa hierarchicznego
36. Jakie są istotne przymioty małżeństwa?
37. Do czego zobowiązuje przysięga małżeńska?
38. Kto może przystąpić do sakramentu małżeństwa
39. Wypowiedz się na temat rozwodów w Kościele katolickim?
40. Co to są sakramentalia (wymień)?